Feminist Etik Üzerine Değerlendirme

Feminizm ve etik gibi kavramları daha önceden duymuşuzdur. Bu kavramlar hakkında az da olsa bilgi sahibidir. Feminist teori çeşitli feminist yaklaşımları kapsayan bir bütün olarak alındığında birçok alandaki felsefi tartışmaları etkileyerek birbirinden farklı bakış açılarını ortaya çıkarmıştır. Birçok felsefe alt dalında feminist epistemoloji, feminist etik, feminist eğitim gibi yaklaşımlar görülür. Peki, bu alt dallardan biri olan feminist etik nedir?

Feminist Etik Nedir?

Feminist etiği tanımlamadan önce kısaca feminizm ve etik kavramlarından kısaca bahsedelim. Feminizm; temelde cinsiyet ayrımcılığına karşı tavır alan, kadınlar için erkeklerle eşit sosyal ve politik haklar talep eden bir hareket ve öğretidir. Etik ise felsefenin ahlaki değerle ilgili olan alt dalına karşılık gelir, kısacası ahlak felsefesidir.

18. yüzyıldan itibaren özellikle Aydınlanma dönemi sonrası kadınlar sosyal ve siyasi haklara sahip olabilmek için, kadın-erkek eşitsizliğine ve toplum içindeki rollerine karşı mücadeleye başlamıştır. 19. yüzyılın ortalarından itibaren kadınların erkeklerle eşit statü, eşit haklar ve özgürlükleri için verdikleri mücadeleler feminizm kavramını ortaya çıkarmıştır

Ahlaki Yaklaşım

Bu tanımlardan yola çıkarak feminist etiği Janet L. Borgerson şöyle tanımlamaktadır: Feminist etik yaklaşımı, kadın bakış açısının ve kadın değerlerinin eşitlik, adalet, hakkaniyet gibi temel ahlaki kategorilerin yeniden yorumlanmasında kullanılabileceğini savunan ahlaki yaklaşımdır. Feminist etik konusunda bir çalışma yapmaya karar vermiştir. İlk çalışmalara öncülük yapan kişi 1949 yılımda yazdığı "İkinci Cins" kitabıyla Simone De Beauvoir olmuştur. Daha önce felsefi anlamda tartışılmayan “kadın sorusu”nu ele almıştır.

Simone de Beauvoir kadının maruz kaldığı sömürünün ve baskının biyolojik farklılıkla açıklanamayacağını, kadının fiziksel güç olarak erkekten daha zayıf olması ve doğurması vb. farklılıkların vurgulanmasının sadece kadın aleyhine eşitsizliğin birer bahanesi olduğunu söyler. Çok fazla sayıda feminist etik yaklaşımı vardır. Feminist etik kuramını savunanların paylaştığı iki temel nokta vardır:

• Kadına yönelik baskıyı sonlandırmak
• Kadının ahlaki gelişimindeki farklılıkları belirlemek

Feminist Etik Gelişimi

İnsan kavramı kadın ve erkekten birlikte oluşmaktadır. Kadın ve erkek farklı özelliklere sahip bireylerdir. Ancak bu durum erkeğin daha üstün olduğunu göstermez. Geleneksel etik, hemen her çağda kadınların hak ve menfaatlerini göz ardı etmiştir. Geleneksel etikte kadın imajının erkek egemen bakışla çarpıtılması sonucu, çoğu büyük filozofun bu bakış açısı ile kuramlarını geliştirmeleri ile erkeklerin her bakımdan kadınlardan daha üstün olduğu kabul edilmiştir.

Feminist etik, erkeklerden farklı deneyimlere sahip olmaya eğilimli kadınların toplum içinde var olabileceklerini fark etmeleri ile başlamıştır. Tarihsel olarak kadının hayatı incelendiğinde, kadınlar ailenin özel alanına odaklanmıştır. Feministler, genel olarak kadınların aile odaklı, erkeklerin ise iş odaklı yapıları olduğunu reddetmiştir. Geleneksel etikte büyük filozofların çoğu erkeği kadından üstün kabul edip yaklaşımları ve kuramlarını bu doğrultuda geliştirmişlerdir.

Kadınları Anlamak

Tarih boyunca kadınlara gereken değer verilmemiştir. Ama kadınların yeteneklerine gelince, evin düzeni, çocukların yetiştirilmesi gibi sorumlulukların kadınların işi olduğunu belirtmişlerdir. Bu durum kadının aile odaklı, erkeğin iş odaklı yapıya sahip olması durumunu gerektirmez. Bütün dünyada sosyal, ekonomik haklara erkekler hep sahip olmuştur. Kadınlar ise daha geç sahip olmuşlardır.

Feminist etiğin gerektirdiği gibi davranırsak Bell Hooks’ın tanımıyla bu her birimizin hayatını değiştirebilecek sihirli bir değnektir. Kadınların bakış açıları ile pek çok şey daha iyi niteliklere sahip olur. Bunun için kadınların bakış açılarını araştırmak ve anlamak gereklidir. Feminist etik yaklaşımı yaşamımızın tam merkezine aldığımızda dünya daha yaşanabilir ve daha mutlu bir yer olacaktır.

Yazar: Selinay Özel