İletişimde Medya Okuryazarlığı

Gelişen teknoloji ile birlikte artan kitle iletişim araçları toplumlar ve bireyler açısından iletişimin kolaylaşmasını sağlamaktadır. Bu kolaylık bireylere bilinçli medya kullanımı ve medya okuryazarlığı sorumluluğu yüklemektedir.

İletişim Nedir?

İnsanlık tarihi boyunca en önemli ihtiyaç olduğu kabul edilen iletişim, her dönemin gereksinimlerine ve tanımı yapanın yaklaşımına göre anlamlar içermektedir. Genel olarak iletişim bilginin, fikirlerin, duyguların, becerilerin simgeler ve mesajlar yoluyla iletilmesidir denilebilir.

Yaşamın anlamlı kılınmasında ve bu anlamın başkalarıyla paylaşılmasında önemli etkisi olan iletişim katılanların oluşturdukları bilgi, fikir ve duyguların karşılıklı anlamaya ulaşmak amacıyla bir kanal aracılığı ile birbirlerine aktardıkları süreçtir. Oluşturulan mesajların iletimi için kullanılan kanal ve araç ise kitle iletişim araçları da denilen medya araçlarıdır. Her zaman doğru iletişim başarıyı getirir.

İletişimde Medya Araçları Nelerdir?

Dünya tarihinde iletişim başlangıçta eğitim, fikirlerin yayılması, reklamı, toplum ve insan ilişkileri alanları ve bu alanların verimliliğini arttırmak ve değerlendirmek ve yaymak isteği ile ortaya çıkmıştır.  İlk temel modeller iletişimi kaynaktan hedefe doğru düz çizgisel bir süreç olarak kabul ediyordu.1950’lerde basit olan “gönderen- kanal- gönderici- alıcı” modeli kişilerarası ve toplumlararası iletişimin gereksinimlerine göre hızla geliştirilmiştir.

Düşünce alanındaki gelişmeler, toplumsal bağlamın önemi kadar birey iletişiminde etkileşim, geri besleme ve yeniden yorumlama gibi özelliklerin fark edilmesine olanak sağlamıştır. Toplumlarda değişkenlik arz eden, göreceli olarak da zamansız ve değişmez olan ritüel bakış açısının geliştirilmesi ile birlikte medya araçları ile karşılıklı etkileşim süreci başlamaktadır.

Zamanla oluşan ve çeşitlenen geribildirim ihtiyacı ile birlikte artık günümüz medya araçları son halini almıştır.  Radyo ile başlayan tv, gazete ve dergi şeklinde devam eden medya süreci iletişimin karşılıklı etkileşim haline dönüşmesi ile birlikte telefon, bilgisayar ve internet aracılığı ile artan sosyal medya araçları ile günümüzdeki halini almıştır.

Artık her bir birey kendi yayınını yapabileceği, kendi fikirlerini ve eserlerini paylaşabileceği, içinde yaşadığı toplumun ihtiyaç ve sorunlarına eğilimini ve çözüm önerilerini sunabileceği medya platformlarına sahiptir.

Medya Okuryazarlığı Nedir?

Medya araçlarıyla iletişimde temel esas karşılıklılık, ortak algılama ve paylaşma gibi unsurları içermektedir. Bu durum da medya araçlarının doğru kullanımını gerektirmektedir. Bireylerin medyayı doğru kullanma becerileri ve etkili iletişime geçme kabiliyetleri medya okuryazarlığı olarak adlandırılmaktadır.

1998 de Alan Rubin, medya okuryazarlığı için;  medya mesajlarına erişme, onları çözümleme, değerlendirme ve iletme yetisi tanımını yapmaktadır.  Bu tanımdan medya araçları ile iletilmek istenen mesajların üretimi ve iletiminde içinde yaşanan toplumun kültür yapısı, ekonomik durumu, gelişme düzeyi içinde oluşan engellemeleri anlamak işinin bütününe iletişimde medya okuryazarlığı denebilir.

Başka bir deyişle medya okuryazarlığı iletişimin kaynaklarını, kullanılan teknolojilerini, oluşturulan kodlarını ve mesajlarını, bu mesajların içeriği, yorumlanması ve oluşturduğu etkilerin anlaşılması ile ilgili bir bilimdir.

Medya Okuryazarlığı Neden Önemlidir?

Eleştirel medya izlerliği terimi ile daha anlaşılır olan medya okuryazarlığı özellikle iletilen mesajların süzülmesi, incelenmesi, anlaşılması ve istenen etkiyi bırakması ve bırakmaması açısından önemlidir. Her gün biraz daha ilerleyen iletişim çağının hızına ayak uydurabilmek adına toplumların her bireyine ulaşması gereken medya okuryazarlığının bu gelişim sürecine yaptığı katkıları ise;

Medyayı her açıdan inceleyip duyarlılık, iletişim halinde olduğu toplumun problemlerini fark edebilmek adına medyada gördüklerini akıl süzgecinden geçirme bilinci kazanımı

• Kitle iletişim araçlarından aktarılan mesajlara ulaşma, anlama ve aktarma yeteneği kazanımı
• Eleştirel bakış açısı kazanımı
• Bilinçli medya kullanımı kazanımı
• Toplumsal yaşama daha aktif ve yapıcı katılım kazanımı

şeklinde özetlemek mümkündür.

Yazar: Mesuda Bozkurt