Kaybolan Meslek: Çerçilik

İnsanlık tarihinin en eski mesleklerinden biri olan çerçilik ulaşımın güçlükle yapıldığı dönemlerde özellikle kırsal kesimlerde insanlara alışveriş yapabilme imkanı sağlıyordu.

Çerçiler

Çerçiler toptancıdan aldıkları iğneden ipliğe her türlü eşyayı (plastik, leğen, tabak, leğen, mandal, takı, oyuncak vs.) at, eşek üstünde ya da araçlarıyla köylere dağıtırlardı. Çerçilik, satıcıların köy köy dolaşıp bazen para ile satması bazen de mal karşılığında takas etmesi usulüne dayanıyordu. Para ekonomisinde değiş tokuş usulünün var olduğu dönemde bazı insanlar para ile satın alır, bazıları da arpa, buğday, mercimek, saman gibi ürünlerle takas ederlerdi.

Çerçilik

Çerçilik, ulaşımın yaygın olmadığı dönemlerde kasabaya ya da şehre ihtiyaçlarını karşılamak için gidemeyen insanlar, özellikle de kadınlar için ihtiyaçların karşılanması konusunda çok önemli bir yere sahipti. İmkanı olmayan insanlar ihtiyaçlarını karşılamak için çerçilerden alışveriş yaparlardı. Çocuklar için de imkanların kısıtlı olduğu dönemlerde çerçinin köye gelmesi çok kıymetliydi. Köy çocuklarının çerçi vasıtasıyla balon, şeker, oyuncak vs. gibi ürünlere erişimi mümkündü.

Günün sonunda insanlar ihtiyaçlarını karşılar, çerçi de ürünlerini satmış olurdu. İnsanlar bir daha ki sefer için de çerçiye siparişler verirlerdi. Ulaşım imkanı olmayan insanlar için çerçinin kapıya kadar gelmesi memnun edici bir hizmetti. Çerçiler insanlar için şimdilerin pazarları, bakkalları, dükkanları gibiydi.

Kaybolan Meslek

Çerçilik, ulaşımın rahatlaması ve marketlerin köylere kadar yerleşmesiyle kaybolmaya yüz tutmuş mesleklerdendir. Bu işlevinin dışında çerçilik, köyler, kasabalar ve şehirler arası iletişimin az ve zor olduğu dönemlerde bazı temel ihtiyaçların karşılanması dışında ayrıca kültürel bir iletişim vasıtasıydı.

Modern dünyada teknoloji ilerledikçe ihtiyaçların karşılanması konusunda alternatiflerin çoğalması ile çerçilik mesleği eski bir gelenek olarak kalmıştır. Zamanın getirmiş olduğu kolaylıklar geçmişimize dair pek çok geleneğin, mesleğin ve gereçlerin ardıllaşmasına sebep oluyor.

Manevi Değerlerimiz

Çerçilik sadece bir örnek, ancak daha pek çok unutulmaya yüz tutmuş manevi değerlerimiz, mesleklerimiz, geleneklerimiz mevcut. Bu tür değerler Halk Bilimi dalında, halk bilimciler tarafından araştırılması, yer yer tespiti yapılıp bilimsel yazılar ile bir nebze de olsa gündemde tutulması gereken hususlardandır.

Geçmişi bilmek, tanımak insanı geleceğe çok daha kolay ve emin adımlarla götürür. Bu sayede gelecek nesiller için de bu önemli bir miras ve değer olacaktır. Kültürümüzde önemli bir yer tutmuş ancak; unutulmaya yüz tutmuş çerçilik mesleği modern Türk edebiyatı yazarlarından Sevim Çokum’un ‘Lacivert Taşı’ romanında karşımıza çıkmaktadır.

Yazar. Gülüzar Demir