By Bilal Şentürk — 26 Ağu 2019

Problem Çözme Beceri Eğitimi

Günlük hayatımız çözdüğümüz ya da çözmekte zorlandığımız pek çok problemle karşılaşırız. Çözüm bekleyen bazı olaylar kimisi için basit bir problem iken; bir diğeri için içinden çıkılmaz bir duruma dönüşebilir.

Problem Çözmek Bir Yetenek Mi?

Kendisi ve çevresi ile düzgün iletişim kuran kişiler için, problem çözme bir yetenek gibi görünür. Bu kişiler doğuştan kreatif düşünceye sahiptirler. İçine doğdukları kültür, aile, coğrafya ve aldıkları eğitim ile fark yaratırlar. Okuyan, araştıran, irdeleyen, yaratıcı ve çözüm odaklı kişilerdir. Herkes bu kadar şanslı olamaz ama kendisine yaptığı yatırımlar ile bir farkındalık geliştirebilir.

Problem Çözme Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Gün içinde evde, okulda, işte pek çok sorunla karşılaşırız ve çözmeye çalışırız. Bunun için problem çözme basamaklarını birlikte inceleyelim:

Problem nedir? İstenilen sonuca varabilmek için ortadan kalkması gereken engeldir. Birey ve amaç arasındaki engel. Öncelikle problem tanımlanmalı ve varılmak istenen hedef net olarak belirlenmelidir.

Çözüm alternatifleri: Varılmak istenen hedefe giden yollardır. Çözüm hiçbir zaman tek değildir. Önemli olan etkin ve kısa olan yolu bulmaktır. Alternatifler sıralanır ve önem sırasına göre yazılır.

Uygulama: Alternatifler arasından en uygunu seçilir ve uygulanır.

Sonucu değerlendirme: Sonuçta problem çözme gerçekleşmiş ise işlem sonlandırılır. Eğer sonuç alınamamış yani istenilen sonuca ulaşılmamışsa alternatiflere tekrar dönülür. Sonuç alınana kadar devam eder.

Problem Çözme Teknikleri Nelerdir?

Uyulması gereken teknik bilgilerdir. Problem çözme yöntemleri sürecinde ön koşul problemi çözülebilir olarak görmektir. Sorgulamak çözümün doğasındadır. Ne, neden, nasıl, nerede, ne zaman ve kim soruları (5N+1K) yanıtlanır ve problem analiz edilir.

• Beyin fırtınası: Genellikle 5-6 kişilik gruplarda uygulansa da kalabalık gruplarda da işe yarar. U şeklinde oturan gruba sorular yöneltilir ve cevaplar kaydedilir. Demokratik bir ortamda özgün ve yaratıcı fikirler yakalanır. Ama grubu yöneten kişi tarafsız ve konuya hakim olmalıdır. Einstein “ortaya atılan yeni fikirlerde bir ilginçlik, saçmalık yoksa bu fikirlerde umut yok” demiştir.

• Problem ağacı ya da ağaç diyagramı: Hedefe varmak için yapılması gerekenlerin haritası çıkarılır. “Neden” problemin kaynağına vurgu yaparken; “nasıl” soruları ile çözüme götüren bir tekniktir.

• Sebep sonuç diyagramı ya da balık kılçığı: Problemin nedenlerin ortaya çıkarır. Gruptaki herkes konu hakkında bilgi sahibi olur. Balık kılçığı diyagramı tekniği, karmaşık sorunları analiz etmede yardımcı olur. Toplanan veriler sadece problemlerin ne olduğunu bize gösterir yani teşhis koyar, problemi çözümlemeye yönelik değildir. Problemin nedeni belirlendikten sonraki adım çözüm aşamasıdır.

• Nominal grup tekniği: Problem çözme için bir diğer yöntem; görüş birliği sağlayan puanlama tekniğidir. Kişilerin katılımı ile alınan kararlara uyma oranı daha yüksektir.

• Kuvvet alan analizi: Pozitif etkileri artırırken, negatif etkileri azaltarak çözüme katkı sunar.

• İlişki diyagramı: Grup fikri arasında mantıklı ilişkiler kurar. Sebep ve sonuçlar daha iyi anlaşılır.

• Pareto analizi: Zaman ve önem sırasına göre küçük sorunları analiz eder. Bu tekniğe göre, sonuçların yüzde 80’i bir sorunun nedenlerinin yüzde 20 sine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır