Tükenmişlik Sendromu Hakkında

Tükenmişlik sendromu bilhassa yaptığı işten dolayı devamlı yoğun duygusal isteklerin etkisi altında kalan bireylerde ortaya çıkan fiziksel, davranışsal ve psikolojik belirtilere sahip olan ve bireyin günlük hayatının işleyişini olumsuz yönde etkileyen bir sendrom olarak tanımlanabilir. Bu sendrom, belirtilerini öncelikle kişisel boyutta gösterse de zamanla kişisel boyutun ötesine geçerek bireyin iş ve aile hayatını da etkisi altına almaya başlar.

Tükenmişlik Sendromunun Sebepleri

Tükenmişlik sendromu, kişinin kendisinden, iş ortamından ve sosyal çevresinden kaynaklanan pek çok sebepten dolayı ortaya çıkabilir. Bu sebeplerden bazıları şu şekilde sıralanabilir:

• Başarılı olmak adına, aşırı ve devamlı çalışma düzeni
• Yarış ortamında ve baskı altında bulunmak
• Sürekli bir strese maruz kalmak
• Kişisel sorumlulukların yanında sosyal çevredeki insanların sorumluluklarını üstlenmeye çalışmak
• Aşırı mükemmeliyetçilik
• Özel hayata, gereken önemin verilmemesi
• Yalnızlık vs.

Tükenmişlik sendromu uzun süredir var olan herhangi bir strese karşı ortaya çıkan tepki şeklidir ve bir hastalık olarak tarif edilmemesi gerekir. Fakat bu durum aynı zamanda depresyon gibi pek çok problemin bir işareti olarak kabul edilebilir.

Tükenmişlik Sendromunun Belirtileri

Tükenmişlik sendromu birdenbire değil yavaş bir ilerleme göstererek, birey farkında olmadan ortaya çıkar. Tükenmişlik sendromu yaşayan bireyin çoğunlukla, yaşadığı olumsuz hisleri ifade etmekte güçlük çekmesi ve belirtilerin açık olmaması, bu sendromun genellikle göz ardı edilmesine yol açar.

Bu durum, belirtilerin ilerlemesine ve üstesinden gelmenin zorlaşmasına sebep olur. Bu yüzden, tükenmişlik sendromu sürecinin belirtilerinin iyi tanınması ve gerekli tedbirlerin önceden alınması oldukça önemlidir. Farklı bireylerde farklı belirtiler ortaya çıksa da tükenmişlik sendromu belirtileri 3 grupta incelenebilir:

• Fiziksel Belirtiler: Halsizlik, baş ağrısı, uyku problemleri, bağışıklık sisteminin zayıflaması, soğuk algınlıkları, solunum yolu enfeksiyonları, nefes alıp vermede güçlük, bedenin çeşitli yerlerinde ağrı, sindirim sistemi ile ilgili rahatsızlıklar, tansiyon ve kolesterol yüksekliği, kas krampları, cilt ile ilgili rahatsızlıklar, taşikardi (kalp çarpıntısı) gibi belirtilerdir.
• Duygusal Belirtiler: Başarısız olunduğuna dair inanç, öfke, iş yerine olan aidiyet duygusunun azalması, suçlayıcı tavır, durumlara tahammül edememe, çevreden takdir görememe hissi, yoğun şüphecilik, rahatsızlık hissi, yaşamdan kopuk olduğu hissi, bilinç bulanıklığı, anksiyete (kaygı) gibi belirtilerdir.
• Davranışsal Belirtiler: Aile bireyleri arasında ortaya çıkan anlaşmazlıklar, dikkat dağınıklığı, eleştiriye kapalı olma, sinir krizleri, zamansız ağlama davranışları, insanlardan uzaklaşma isteği, sabırsızlık, yapılan işlere karşı ilgisizlik, üstünkörü iş performansı, motivasyon kaybı, kişilerarası ilişkilerin bozulması, iş yerine geç gitmek ve iş harici alanlarla aşırı ilgilenmek gibi belirtilerdir.

Tükenmişlik sendromu belirtileri bireyin kendi çabası ve sosyal çevrenin vereceği destekle birlikte ortadan kaldırılabilir. Bu yüzden, uygulanması gereken baş etme yöntemlerini bilmek oldukça önemlidir.

Tükenmişlik Sendromu ile Baş Etme

Tükenmişlik sendromu ile başa çıkmak için kişisel olarak atılabilecek öncelikli adım hayatın farklı yönlerini deneyimlemektir. Birey, kendisini heyecanlandıran şeylerle ilgilenmeli, duygularını ve kişisel gereksinimlerini önemsemelidir. Sosyal ortamlara katılmak, arkadaş çevresiyle eğlenceli zaman geçirmek, hobi faaliyetlerinde bulunmak ve spor yapmak, bireye canlılık katan aktivitelerdir. Bunların yanı sıra çalışma hayatında bulunmak, yaşamın daha anlamlı hâle gelmesini sağlar.

Gerekli tedbirler alınmadığı takdirde tükenmişlik sendromu; işsizlik ve maddiyatsızlık, ailevi problemler, uyuşturucu madde kullanımı, depresyon, intihar vb. psikolojik rahatsızlıklara neden olabilir. Kendinizi tükenmiş hissediyor ve bununla başa çıkamadığınızı düşünüyorsanız; yapmanız gereken şey, çalışma hayatınızı iyileştirmek ve psikolojik sorunların üstesinden gelmek amacıyla bir uzmana danışmak olmalıdır.

Yazar: Fahrettin Çağlar